رویکرد اجتماعی سمن ها در مواجهه با معلولیت، چگونه رویکردی است؟
این رویکرد، معلولیت را به مثابه پدیده‌‌ای اجتماعی درک می‌کند. هم از این جهت که برای مواجه با آن نیاز به اقداماتی اجتماعی است و هم از این جهت که معلولیت بیش از آن که مساله‌ای درباره توانایی باشد، مربوط به برساخت‌های اجتماعی و تخاصم محیط و مناسبات، با ویژگی‌ها و نیازهای افراد دارای معلولیت است.
رویکرد اجتماعی
این رویکرد معلولیت را به مثابه پدیده‌‌ای اجتماعی درک می‌کند. هم از این جهت که برای مواجه با آن نیاز به اقداماتی اجتماعی است و هم از این جهت که معلولیت بیش از آن که مساله‌ای درباره توانایی باشد، مربوط به برساخت‌های اجتماعی و تخاصم محیط و مناسبات، با ویژگی‌ها و نیازهای افراد دارای معلولیت است. مدیر یکی از سازمان‌های غیردولتی در توضیح این رویکرد می‌گوید:
«می‌گم آقا اصلاً یک نقص یا یک بیماری مزمن که به هر حال دچارش شدن ... [این] یک چیز طبیعیه، ولی اون چیزی که غیرطبیعیه اینه که جامعه نمی‌تونه پذیرش بکنه این معلول رو به صورت کامل و بیشتر این معلولیت برمی‌گرده به جامعه. یعنی در حقیقت این جامعۀ منه که معلوله، نه من. برای من یک امر طبیعیه که اتفاق افتاده یک تفاوتی که من با بقیه آدم‌ها دارم، ولی این تفاوت منجر به فقدان حق شده منجر به تبعیض [شده]»
سازمان‌های دارای رویکرد اجتماعی ضمن همکاری با دولت در اموری مانند مناسب‌سازی، اصلاح سیاست‌ها و قوانین و ...، در مسائلی مرز روشنی میان خود و همکاری با دولت در نقش ارائه دهنده خدماتی که دولت در قبال آن مسئولیت دارد می‌کشند. مدیر یکی از سازمان‌های مردم‌نهاد این موضوع را این‌گونه تشریح می‌کند:
«[در سازمان خود یار است] که مطالبه‌گری شکل می‌گیره، از مرکز خیریه مطالبه‌گری در نمیاد ...عموماً دولت‌ها، نه فقط دولتِ ما، با سازمان‌های خیریه مشکلی ندارند. برای اینکه سازمان خیریه اومده بار اون [دولت] را برمی‌داره اگر دولت می‌تونه ۶۰۰ هزار نفر رو پوشش بده، یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر دیگه می‌مونن. خیریه[ها] حامین، میان صدهزار نفر از اون [یک میلیون و] ۵۰۰ هزار نفر را بهشون خدمات می‌دن. در نتیجه فشار رو از روی دولت برمی‌دارن خیریه‌ها. برای دولت آورده دارند، ولی سازمان‌های مطالبه‌گر صدای اعتراض‌اند ... صدای نظارت‌اند در نتیجه همیشه رویکرد دولت‌ها با سازمان‌های [خودیار] متفاوته با سازمان‌های خیریه»
همچنین زمانی که سازمان غیردولتی فعالیت خدماتی می‌کند، و برای تامین منابع آن از دولت کمک می‌گیرد، ممکن است که کم‌کم نگاه مطالبه‌گر و نقاد خود را از دست بدهد.
از این رو این سازمان‌ها بیشتر بر اموری مانند انتشار اخبار و مقالات، مطالبه‌گری با روش‌های گوناگون نظیر رسانه‌ای کردن موضوعات یا ایجاد کمپین، مذاکره با مسئولان، آگاه‌سازی جامعه از طریق رسانه‌های مجازی، مشورت‌دهی به نهادهای متولی برای سیاست‌گذاری، اصلاح قوانین، پیگیری اجرای قوانین، پژوهش و ... تمرکز دارند. با این حال این رویکرد اجتماعی در ایران در برخی زمینه‌ها هنوز به اندازه کافی بسط نیافته است.
