درباره‌ما
معرفی
دولت جمهوری اسلامی ایران (ایران) در 5 مه 2004 "قانون جامع برای حفاظت از افراد مبتلا به معلولیت" را ایجاد و در سال 2017 این قانون را اصلاح کرد و لایحه حفاظت افراد معلول را تصویب کرد تا وضعیت و تحقق حقوق افراد مبتلا به معلولیت در ايران بهبود بیشتری یابد. ایران همچنين کنوانسیون حقوق کودک (CRC) و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت (CRPD) را با یک حق رزرو عمومی تصویب کرده است. گزارش جامعی از تحقق اين قوانين و وضعيت حقوق افراد دارای معلوليت و روند آن در ايران موجود نيست و داده‌های آماری هم هنوز محل مناقشه است. بخشی از اين مسئله به نظام آماری و گردآوری اطلاعات و بخشی به تعريف و نيز ماهيت بروز معلوليت باز می‌گردد. همچنين گزارش جامعی از وضعيت معلوليت کودکان در ايران نيز موجود نيست. بر اين اساس اين مطالعه در نظر دارد تا بر اساس اهداف معين شده در فراخوان شماره 514459 مطالعه‌ای را برای تحليل وضعيت کودکان دارای معلوليت و نيازهای ويژه در بين دختران و پسران از بدو تولد تا 18 سالگی در حيطه‌های دسترسی به خدمات، ادغام و مشارکت در سیاست‌ها و نظام‌ها، مشارکت در جامعه و اجتماع و همچنین هنجارهای اجتماعی و رفتارهای مرتبط با دسترسی، ادغام و مشارکت آنها انجام دهد.
اهداف مطالعه
•افزايش دانش و آگاهی در خصوص وضعيـت و حقوق کودکانی که با معلولين زندگی می‌کنند و بخش غالبا مورد غفلت واقع شده و به درستی بازنمایی نشده‌ای از جامعه شده‌اند.
•افزايش دانش و آگاهی در خصوص وضعيـت و حقوق کودکانی که با معلولين زندگی می‌کنند و بخش غالبا مورد غفلت واقع شده و به درستی بازنمایی نشده‌ای از جامعه شده‌اند.
•افزايش دانش و آگاهی در خصوص وضعيـت و حقوق کودکانی که با معلولين زندگی می‌کنند و بخش غالبا مورد غفلت واقع شده و به درستی بازنمایی نشده‌ای از جامعه شده‌اند.
• تجزيه و تحليل حقوقی از ايشان که متحقق شده و شناسایی شکاف‌ها و کمبودها و موانع و محدويت‌های موجود برای تحقق کامل حقوق کودکان دارای معلوليت و نيازهای ويژه
• شناسایی سياست‌ها و برنامه‌های موجودی که برای پاسخ به موانع و محدوديت‌ها بوجود آمده است
• شناسایی آنچه خود کودکان آن‌را به عنوان نيازها و اولويت‌هايشان می‌دانند
• شناسایی کارهایی که بايد انجام شود و کسانی که در زمينه‌ی آن مسئوليت دارند و می‌توانند ایفای نقش کنند
روش شناسی مطالعه
روش شناسی مطالعه
اين مطالعه بر اساس راهنمای «تحليل وضعيت کودکان دارای معلوليت» يونيسف CWD-SitAn و با مرور نمونه‌های مشابه در 10 کشور آسيایی، اروپایی و آفريقایی و براساس مطالعات قبلی در ايران به روش ترکيبی (Mixed Method) با بهره‌گيری از تکنيک‌های اسنادی، کمی و کيفی در دو فاز طراحی و اجرا شده است.
در فاز اول:
مطالعه‌ی اسنادی و مشورت اوليه به شرح زير انجام و داده‌های اين مرحله برای گردآوری داده‌های فاز دو استفاده شد.
• مرور کتابخانه‌ای 51 سند (شامل قوانين، برنامه‌ها ، آيين‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی و...) و يافته‌های 186 مقاله ی پژوهشی، مروری
• تحليل محتوای 30 مصاحبه‌ی منتشر شده(25 مورد از مديران و دست اندرکاران دولتی و 5 نفر از فعالان مدنی حوزه‌های مرتبط با حقوق کودک)
• يک نشست با حضور 13 سازمان از جامعه‌ی مدنی معلوليت و توانبخشی (28 سازمان دعوت شده بودند)
• مصاحبه با 13 نفر از دست اندرکان سازمان‌های دولتی و عمومی(وزارت آموزش و پرورش، بهداشت، دادگستری، ورزش و جوانان، سازمان بهزیستی کشور، هلال احمر، شهرداری تهران)
• مصاحبه با 22 نفر از فعالين جامعه‌ی مدنی در تهران
در فاز دوم:
مطالعات ميدانی در 7 استان (آذریايجان غربی، تهران، کردستان، کرمان، گلستان، خراسان جنوبی، خوزستان) انجام شد اين استان‌ها بر اساس توزيع جغرافيایی، اجتماعی-فرهنگی، شيوع معلوليت و امکان‌پذيری انجام مطالعه با مشورت با کارشناسان سازمان بهزیستی کشور انتخاب شدند و تيم‌های پژوهشی به مدت 5 روز برای انجام مصاحبه و بحث‌های گروهی با کارشناسان، کودکان و والدين و بازديد از برنامه‌های توانمندسازی مبتنی برجامعه(CBR) براساس پروتکل مشخصی به استان‌ها اعزام شدند. پیش از اغاز مطالعه ابزارهای تحقيق توسط تيم پژوهش تدوين شد و نحوه‌ی کار با اين ابزارها طی 4 کارگاه آموزشی در مراجل مختلف کار آموزش‌های لازم به تيم‌های گردآوری اطلاعات داده شد.
مطالعات ميدانی در 7 استان (آذریايجان غربی، تهران، کردستان، کرمان، گلستان، خراسان جنوبی، خوزستان) انجام شد اين استان‌ها بر اساس توزيع جغرافيایی، اجتماعی-فرهنگی، شيوع معلوليت و امکان‌پذيری انجام مطالعه با مشورت با کارشناسان سازمان بهزیستی کشور انتخاب شدند و تيم‌های پژوهشی به مدت 5 روز برای انجام مصاحبه و بحث‌های گروهی با کارشناسان، کودکان و والدين و بازديد از برنامه‌های توانمندسازی مبتنی برجامعه(CBR) براساس پروتکل مشخصی به استان‌ها اعزام شدند. پیش از اغاز مطالعه ابزارهای تحقيق توسط تيم پژوهش تدوين شد و نحوه‌ی کار با اين ابزارها طی 4 کارگاه آموزشی در مراجل مختلف کار آموزش‌های لازم به تيم‌های گردآوری اطلاعات داده شد.
در مجموع در اين پژوهش 695 نفر مشارکت داشته‌اند: 52 نفر در جلسات درون‌بخشی؛ 48 نفر در جلسات بين‌بخشی و 74 نفر در نشست با سمن‌ها و خيرين؛ 194 کودک و نوجوان؛ 174 والد؛ 118 نفر از کارشناسان مراکز توانبخشی و نگهداری و 35 نفر از کارشناسان و تسهيلگران برنامه‌ی توانبخشی مبتنی بر جامعه.
اصول حاکم بر این مطالعه
اصول حاکم بر این مطالعه
در انجام مطالعه اصل اول آن است که صدای خود کودکان و سازمان‌های مدافع آنها در بخش‌های مختلف کار طنين‌انداز باشد. ضمن اينکه اين مطالعه رويکردی حق‌محور (مبتنی بر کنوانسيون‌های حقوق کودک CRC و حقوق افراد دارای معلوليت و ناتوانیCRPD) دارد که فراگيری و عدالت را به عنوان هسته‌ی ارزشی خود قرار داده و با رويکردی مبتنی بر دوره های زندگی و براساس مدلی کل نگر و مدل‌های اجتماعی و ارتباطی مفهوم‌سازی شده است. اين پژوهش بر اساس راهنمای کدهای اخلاقی عمومی پژوهش و کدهای اخلاقی کار با گروه‌های آسيب‌پذير طراحی شده است و پروپوزال مطالعه توسط کميته‌ی اخلاق در پژوهش دانشکاه علوم بهزیستی و توانبخشی بررسی و تائيد شده است.
ساختار یافته های گزارش
ساختار یافته های گزارش
در اين مطالعه‌ی تحليل وضعيت ابتدا مروری بر مفهوم‌سازی و تعاريف «معلوليت و نياز ويژه» و تحولات آن انجام شد. سپس شيوع معلوليت و داده‌ها و آمارهای مرتبط با آن مورد بررسی قرارگرفت و در ادامه نگاهی اجمالی به نظام‌های بينالمللی و ملی حقوق افراد دارای معلوليت شد.
در بخش بعدی گزارش، اقدامات و برنامه‌های دست‌اندرکاران و ذي‌مدخلان اين حوزه(در بخش دولتی و عمومی، سازمان‌های جامعه‌ی مدنی و مراکز توانبخشی، مراقبتی و نگهداری) و دستاوردها و چالش‌هایی که در زمينه‌ی تامين حقوق کودکان دارای معلوليت و نياز ويژه داشته‌اند مورد بررسی قرار گرفت و در بخش پایانی، روايت‌های کودکان دارای معلولیت و نياز ويژه و والدين آنان از تجاربی که در زمينه‌های مختلف مرتبط با حقوق‌شان داشته‌اند، ارائه شد.
براساس اين يافته‌ها می‌توان پیشنهادهایی برای بهبود وضعيت حقوق کودکان دارای معلوليت و نيازهای ويژه ارائه کرد که در این وبسایت نیز به آنها اشاره شده است.
براساس اين يافته‌ها می‌توان پیشنهادهایی برای بهبود وضعيت حقوق کودکان دارای معلوليت و نيازهای ويژه ارائه کرد که در این وبسایت نیز به آنها اشاره شده است.
منابع:
- روشن فکر، پيام ؛ علی، دلارام؛ تفرشی، فرانک و ديگران(1398) تحلیل وضعیت کودکان دارای معلولیت و نیازهای ویژه در ایران. معاونت توانبخشی بهزیستی کشور و دفتر يونيسف ايران.
- Roshanfekr. et al.(2019) Situation Analysis of Children with Disabilities (CWDs) and Children with Special Needs (CSNs) in Iran, UNICEF.
. . . . . . . . تماس با ما 