تجربه کودکان در دسترسی به خدمات آموزشی

تجربه کودکان در دسترسی به خدمات آموزشی

یکی از حقوق اصلی کودکان دارای نیازهای ویژه، حق دسترسی به آموزش با کیفیت می باشد.امری که حق همه ی کودکان است. اما این حق برای بسیاری از کودکان دارای نیازهای ویژه نقض شده است. مدارس استثنایی در سطح کشور پراکندگی یکسانی ندارند و تعداد آنها در نقاط روستایی کم است، بنابراین اگر تشخیص داده شود که کودک باید در این مدارس تحصیل کند و چنین مدرسه‌ای در محل زندگی او وجود نداشته باشد، عملا یا از تحصیل محروم می‌شود و یا باید روزانه مسیری را برای رسیدن به مدرسه طی کند که گاه خانواده‌ها را نگران می‌کند. با آنکه سازمان آموزش و پرورش استثنایی کمک هزینه‌هایی را بابت ایاب و ذهاب کودکان می‌پردازد اما به نظر می‌رسد که این کمک هزینه‌ها هم گاهی جوابگوی نیاز آنان نیست.

در اینجا نظرات 10 نفر از والدین کودکان دارای نیازهای ویژه را طی مصاحبه هایی که با آنها شده است، می خوانیم:

مصاحبه 1:«الان کل پردیس، بومهن، جاجرود این منطقه به این بزرگی فقط یه مدرسه استثنایی هست یکی بخواد از جاجرود بیاد خیلی دوره شاید کسی وسیله هم نداشته باشه.... من الان میخوام ببرم بچه رو، ولی مادر یکی دیگه از بچه ها میگفت سرویس نداره.... امکانات نداره.... نمی‌دونم چیکار کنم....»

بحث گروهی مادران کودکان سندوم داون، شهر جدید پردیس

مصاحبه 2:«بچه‌ام میرفت مدرسه استثنایی، روستامون که نداشت، باید میومد شهر..... هزینه‌اش سنگین بود برامون.... بلاخره رفت و آمد داشت.... من واقعا نتونستم... دیگه نفرستادمش....»

بحث گروهی والدین کودکان دارای معلولیت، آق قلا

محدودیت دسترسی فقط در رابطه با مدارس استثنایی مطرح نیست، گاهی مراکز آموزشی توانبخشی روزانه ویژه‌ی کودکان کم‌توان ذهنی و یا اتیسم نیز برای خانواده‌های ساکن روستاها یا حاشیه شهرها در دسترس نیستند و با این که سازمان بهزیستی کمک هزینه‌ای را برای ایاب و ذهاب کودکان به این مراکز پرداخت می‌کند اما به نظر می‌رسد که این کمک‌ها هم کفاف نمی‌دهد. 

مصاحبه 3:«بچه من الان مدرسه نمیره، یعنی گفتار نداره..... سنجش قبول نکرده.... همین میارمش مرکز ولی واقعا برام دوره..... من از اطراف کرمان میام، میدونین چقدر سختی میکشم هر روز..... یه جوری هم نیست که مثلا سرویس بگیرم.... خدایی ندارم برای هزینه‌اش..... یه چند ماه اصلا نیاوردم، چون نتونستم.... اگه نه هم خودش دوست داره هم من دلم میخواد ولی واقعا مسئله راه خیلی سخته و هزینه داره.... بهزیستی برجی 20 تومن میده، من آخه با 20 تومن چکار بکنم.... پول یه روز رفت و برگشت میشه خدا شاهده....»

 بحث گروهی با والدین کودکان دارای اختلال طیف اتیسم، کرمان

گاهی خدمات آموزشی در دسترس هستند اما پذیرش لازم برای کودکان دارای معلولیت را ندارند. مثلا در یک شهر یا روستا مهد کودک موجود است اما از پذیرش کودک دارای معلولیت سر باز می‌زند و او را ثبت نام نمی‌کند.

مصاحبه 4:«میخواستم بچه رو بذارم مهد، اونجا بهم گفتن نمیشه بیاد چون نمی‌تونه درست صحبت کنه، خوب بلاخره بچه من مشکل شنوایی داره... یه محدودیت‌هایی داره و الان داره میره توانبخشی.... من بهشون گقتم برای من آموزش مهم نیست، دلم میخواد بچه‌ام تو یه محیطی با بچه‌هایی باشه که راحت حرف می‌زنن و خودش اونجا یاد بگیره.... ولی گفتن نه شرایط بچه شما برای ما سخته..»

 بحث گروهی مادران کودکان دارای اختلالات شنوایی، کرمان

همین مشکل در رابطه با مدارس هم وجود دارد. یعنی با اینکه اولویت آموزش و پرورش استثنایی این است که تا جای ممکن کودکان دارای معلولیت را در مدارس پذیرا جای دهد اما گاهی برخی از این مدارس، آنان را پذیرش نمی‌کنند. 

مصاحبه 5:«کمیسیون برگزار کردند و تو کمیسیون توانایی تحصیل تو مدرسه عادی رو داشت.... اما اکثر مدارس قبولش نکردند...... من خیلی دوندگی کردم تو آموزش و پرورش تا موفق شدم اسمش رو بنویسم..... تو راهنمایی هم همین بود... اکثر مدارس قبول نمی‌کردن و باز ما کلی رفت و آمد دوندگی کردیم..... یعنی اگر یه مادری مثل من نبود شاید بیخیال میشد و میبرد مدرسه استثنایی.....»

مصاحبه با مادر پسر 13 ساله، ساکن تبریز، ضایعه نخاعی

مصاحبه 6:«دخترم رو بردم ثبت نام کنم، مدیر مدرسه گفت این با واکر و ویلچر بیاد مدرسه تو روحیه بقیه بچه ها تاثیر منفی میذاره، گفتم این بچه هیچ مشکل ذهنی نداره، ولی باز قبول نکردن....»

مصاحبه با مادر پدر دختر 15 ساله، ساکن بیرجند، دارای معلولیت جسمی حرکتی

از میان کودکان دارای معلولیت، آنهایی که دارای اختلالات طیف اتیسم هستند گاه محدودیت‌های بیشتری را تجربه می‌کنند. یعنی از یک طرف با این که در سنجش اعلام شده که می‌توانند در مدرسه پذیرا درس بخوانند، مدارس آنها را نمی‌پذیرند و از طرف دیگر گاهی برخی مدارس‌استثنایی نیز شرایط لازم را برایشان ندارند. در مجموع تعداد مدارس ویژه ‌اتیسم هم در کشور بسیار کم است.

مصاحبه 7:«به من گفتن میتونی بذاریش مدرسه عادی چون از نظر ذهنی مشکلی نداره، شما اگه ببریش مدرسه‌ی دیگه ظلمه.. من گذاشتمش یه مدرسه که مدیرش دوست شوهر بود.... دو ماه هم رفت ولی بی‌قراری می‌کرد.... اصلا نمی‌موند تو کلاس ... والدین دیگه هم اعتراض می‌کردن... دیگه درش آوردم، بردم مدرسه استثنایی ولی اونجا هم جو خوبی نداره، یعنی بچه‌ها از معلولیت‌های مختلفن، معلم نمی‌تونه مثلا برای بچه من که اتیسمه وقت دیگه‌ای بذاره... بعد این هوشش بیشتره، زودتر یاد میگیره ولی بقیه نه.... این مشکل مدرسه استثنایی برای بچه‌های ماست....»

بحث گروهی با مادران کودکان دارای اختلال طیف اتیسم، تهران

مصاحبه 8:«پسرم رو میبرم استثنایی ولی واقعا مربی‌های اونجا نمی‌دونن که مثلا باید با بچه اتیسم چطوری رفتار کنن.... خود معاون مدرسه به من گفت مشکل از منه، من نمی‌دونم واقعا با یه بچه اتیسم چیکار باید بکنم... معلم من آموزش ندیده برای کار با این بچه‌ها.....»

مصاحبه با مادر پسر 14 ساله، ساکن تهران، دارای اختلال طیف اتیسم

چون مدارس غیر‌انتفاعی ویژه کودکان معلول، معمولا کم جمعیت‌تر هستند و یا به باور برخی از خانواده‌ها کیفیت‌آموزش در آنها بیشتر است، آنان ترجیح می‌دهند تا فرزندان‌شان را در این مدارس ثبت نام کنند. اما پرداخت شهریه برایشان مشکل است.

مصاحبه 9:«گذاشتمش مدرسه غیرانتفاعی، چون بچه‌ها کمترن.... بعد فرهنگ‌شون بهتره.... الان این مدرسه که میره عالیه... میان از دم در کیفش رو میگیرن، کمکش می‌کنن، برخوردشون خیلی خوبه ..... ولی خوب دیگه باشد شهریه بدیم، چاره‌ای نیست...»

مصاحبه با مادر دختر 12 ساله، ساکن تبریز، دارای معلولیت جسمی حرکتی

مصاحبه 10:«سال اول گذاشتم مدرسه عادی 34 تا بچه بودن، تمام وقت پسر من پشت در بود.... معلم رو من تنها خواهشی که کردم ازش این بود که فقط بذارین میز جلو بشینه متاسفانه همیشه میز آخر بود که یا اونجا خواب بود یا جلو در بود که من میخوام برم خونمون، من نمیخوام بمونم، به هیچ‌وجه هیچی نمی‌نوشت. مثلا من وایمیستادم تا آخر تمرینایی که معلمش داده بود جلوی خود معلم مینوشت ولی خب معلمه اصلا همکاری نداشت. مدرسه عادی گذاشته بودم....بردم غیر انتفاعی کم‌جمعیت ولی هزینه‌ی خیلی بالا. از 10 تومن شروع شد و به 14 تومن رسید که از پسش برنیومدیم و در اومدیم....»

مصاحبه با مادر پسر 12 ساله، ساکن تهران،دارای اختلال طیف اتیسم.