پراکندگی معلولیت در ایران

داده‌های مربوط به پراکندگی معلوليت در ايران از سه منبع مختلف قابل استخراج است.
سرشماری‌های عمومی نفوس
پیمايش‌های ملی ادواری شاخص‌های سلامت و جمعيت
اطلاعات آمارهای سازمان بهزیستی کشور

پراکندگی معلولیت در ایران

داده‌های مربوط به پراکندگی معلوليت در ايران از سه منبع مختلف قابل استخراج است.

1. نخست سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن که اطلاعات آن در سال‌های 1365 و 1375 و 1385 و 1390 از جمله مهم‌ترین منابع برآورد جمعیت معلولان در ایران است. در آخرين سرشماری کشور در سال 1395 اطلاعات مربوط به معلوليت گردآوری نشد.

در سال 1365 تعداد افراد دارای ناتوانی حدود 1.06% جمعیت و حدود 520 هزار نفر برآورد شده است. در سال 1390 تعداد معلولين کشور1.35% جمعيت کشور(که حدود 75 میلیون نفر می باشد) و نزدیک به یک میلیون و 17 هزار نفر گزارش شد.

این جدول آمار معلولیت در شهرها و روستاهای ایران و همچنین جمعیت کودکان دارای معلولیت و همچنین وضعیت چند معلولیتی را در سالهای 1385 و 1390 نشان می دهد.

آمار معلولیت در سرشماری بر اساس وضعیت سکونت و تعداد معلولیت

سرشماری1390			سرشماری 1385
جمعيت کشور	70495782	%	75149669	%
جمعيت دارای معلوليت	1012222	1.44	1017659	1.35
کودکان دارای معلوليت	237936	23.51	200726	19.72
سکونت
شهری	633631	62.60	669135	65.75
روستایی	377258	37.27	347870	34.18
غیرساکن	1333	0.13	654	0.06
معلوليـت
یک نوع	820275	81.04	822246	80.80
دونوع	138744	13.71	137195	13.48
سه و بیشتر	53203	5.26	58218	5.72

در خصوص نوع معلوليت اين افراد،بر اساس سرشماری سال 1390:

3% دارای اختلال ذهن
15% دارای اختلال شنوایی يا بينایی
7% اختلال گفتار و صدا
3%~ دارای معلوليت جسمی(اختلال در عملکرد دست ها یا پاها یا تنه به علت نقص یا قطع عضو)

همچنین سهم پسران بیش از دختران (60 به 40) و سهم گروه‌های سنی بالاتر، بیشتر است. همچنین حدود 20% از جمعيت دارای معلوليت، با بیش از يک معلوليت زندگی می‌کنند.

نفشه ی زير توزيع معلوليت به ازای 100 هزار نفر جمعيت در استان‌های کشور بر اساس سرشماری سال 1390 را نشان می‌دهد.

2. يکی ديگر از منابع بررسی معلوليت در ايران پیمايش‌های ملی ادواری شاخص‌های سلامت و جمعيت(DHS) است. بر این اساس شيوع معلوليت حدود 21.6% بیشتر از نتایج سرشماری است. همچنین نتایج مطالعات DHS نشان می دهد که از میان عوامل مختلف ایجاد کننده معلولیت همچون (جنگ،حادثه،بیماری ها،بیماری های مادرزادی و...)، «معلوليت مادرزادی» بيشترين منشاء در معلوليت‌های ذهنی ، و «بيماری‌ها» بیشترین منشا در اختلال‌های عملکرد جسمی داشته است.

3. منبع سوم اطلاعات آمارهای سازمان بهزیستی کشور از جمعيت تحت‌پوشش آن سازمان است. طبق آمار سال 1398 تعداد کودکان تحت پوشش اين سازمان 297433 نفر است.

در کنار اين سه منبع آماری می‌توان برآورد جمعيت کودکان دارای معلوليت را درچند سناريو - بر اساس آمارهای سرشماری کشور- محاسبه کرد. طبق محاسبات انجام شده، تعداد کودکان دارای معلوليت در کشور از 200802 کودک معلول در سناريوی حداقلی(2%) تا 2224253 در سناريوی حداکثری(15%) قابل برآورد است و براين اساس می‌توان نشان داد که پوشش فعلی سازمان بهزیستی چه سهمی از اين جمعيت را شناسایی کرده و تحت پوشش قرار می‌دهد.